فرش قشقایی، هنر دست مردمان ایران زمین

فرش ایرانی قدمت طولانی تاریخی دارد و از دیرباز تا کنون، شهرت جهانی داشته و طرفدارانی را در سراسر جهان به سوی خود جذب می‌کند. در نقاط مختلف ایران، فرش‌های متنوعی بر اساس آداب و رسوم و عقاید هر منطقه بافته می‌شوند. یک نوع از این فرش‌ها که طرفداران زیادی هم دارد، فرش قشقایی است که هنر دست مردمان ایل قشقایی است. در این مطلب، خواهیم گفت فرش قشقایی چیست و ویژگی‌های فرش قشقایی شیراز را با هم بررسی خواهیم کرد. پس با ما همراه باشید.

تاریخچه فرش قشقایی

همانطور که گفتیم، فرش قشقایی، به‌عنوان یکی از مشهورترین فرش‌های دسبافت ایران، به دست ایل قشقایی تهیه می‌شود و نام‌گذاری فرش قشقایی نیز به همین دلیل بوده است. این ایل، ساکن استان فارس است و به بافت گلیم و فرش معروف است که یکی از مهم‌ترین انواع صنایع دستی ایران به شمار می‌رود. قشقایی‌ها در گذشته، برای بافت فرش قشقایی قدیمی، از تار و پود نخی و پشمی استفاده می‌کردند، اما به مرور زمان و کمیاب شدن پشم دست‌ریس، امروزه پیدا کردن فرش قشقایی تمام پشم، سخت شده است. همچنین در گذشته، بافندگان فرش‌های قشقایی، بیشتر زنان و دختران عشایری بودند، اما با گذشت زمان و افزایش محبوبیت این فرش، سایر مردم شهری و روستایی نیز به بافت این فرش‌ها مشغول شده و از این کار کسب درآمد می‌کنند.

یک موضوع بسیار جالب در مود فرش قشقایی این است که بافندگان برای بافتن آن، به‌جای استفاده از نقوش فرش قشقایی، از ذهن خود کمک می‌گرفتند و نقشه‌های رایج و محلی را به طور ذهنی، روی فرش پیاده می‌کردند. البته لازم به ذکر است که امروزه، با افزایش تجارت این قالی با ارزش، برای بافت آن، از نقشه قالی دستباف قشقایی هم استفاده می‌شود. همچنین فرش‌های ماشینی با طرح‌های قشقایی تولید می‌شوند که از جمله آن‌ها می‌توان به فرش فرهی طرح قشقایی اشاره کرد.

طرح های معروف فرش قشقایی

طرح های فرش دستباف قشقایی را می‌توان به دو دسته‌ی طرح‌های سنتی و طرح‌های منظم تقسیم کرد. طرح‌های سنتی عشایری، از سال‌ها پیش وجود داشته و تا کنون به همان شیوه بافته می‌شوند. ذهنی بافی و عدم استفاده از یک الگوی معین و عدم وجود نظم و قرینه‌سازی، از ویژگی‌های بارز این نقشه‌ها است.

اما طرح‌های منظم، شامل نقش‌های منظم، متقارن و منسجم هستند که برخلاف طرح‌های سنتی، ریشه سنتی و عشایری ندارند و از هنرهای تمدن‌نشینی به وجود آمده‌اند. برای بافت این طرح‌ها، ذهنی‌بافی کمتر بوده و از نقشه استفاده می‌شود؛ ماند نقشه شطرنجی گلیم قشقایی. کله اسبی، ماهی در هم، گل شاه عباسی، وزیر مخصوص و شاه پسند از معروف‌ترین نقش و نگارهای فرش دستباف طرح قشقایی هستند.

قالی قشقایی با گبه قشقایی چه تفاوتی دارد؟

قالی و گبه قشقایی از نظر بافت، شبیه به هم هستند و تفاوت اصلی آن‌ها در طرح، رنگ، اندازه و تعداد پودها است. پودها در گبه، به دلیل بلند بودن پرزها دیده نمی‌شوند، اما تعداد آن‌ها از 2 تا 13 تا است. همچنین طرح و رنگ گبه شیرازی، با فرش‌های امروزی بسیار متفاوت است. بسیاری از افراد، طرح گبه قشقایی را به نقاشی کودکان تشبیه می‌کنند که نظم و قانون خاصی نداشته و ساده است.

قیمت فرش قشقایی شیراز

فرش‌بافی، صنعتی است که بسیاری از مردمان عشایر، روستا و شهرها از آن کسب درآمد می‌کنند و دستمزدهای متفاوتی برای این کار دریافت می‌کنند. قیمت فرش قشقایی دستبافت بر اساس معیارهای مختلفی از جمله مواد اولیه، تعداد رج، تعداد گره و … تعیین می‌شود. بنابراین باید برای تعیین قیمت فرش قشقایی شیراز، به مجموعه‌ای از عوامل در کنار هم توجه شود، زیرا داشتن چند ویژگی مثبت، لزوما قیمت آن را بالاتر نمی‌برد.

جمع بندی

فرش قشقایی از معروف‌ترین هنرهای ایران و سوغاتی‌های استان فارس است و می‌توان آن را در هر فروشگاه صنایع دستی شیراز پیدا کرد. این فرش‌ها ارزش مادی و معنوی بالایی دارند و در طرح‌ها و نقش‌های گوناگون، از فرش قشقایی کف ساده گرفته تا فرش با طرح‌های شلوغ، تولید و بافته می‌شوند. با افزایش روزافزون این طرح‌ها، امروزه فرش‌های ماشینی با طرح قشقایی نیز تولید می‌شوند. اگر قصد خرید سوغاتی از شهر زیبای شیراز را دارید، گلیم فرش قشقایی، یکی از بهترین انتخاب‌ها است.