صنایع دستی همدان را بهتر بشناسیم

همدان یکی از جذاب‌ترین شهرهای توریستی ایران است که علاوه‌بر اماکن تاریخی بسیار که ریشه در دورانی کهن دارند، دارای صنایع دستی و سوغات خوراکی فراوانی برای مسافران و توریست‌ها است. از جمله مشهورترین صنایع دستی همدان، سفال است که در تناژ بالا تولید و به استان‌های دیگر نیز ارسال می‌شود. همدان تنها استانی است که شهری مخصوص عرضه و تولید سفال دارد و این امر نشان از قدمت بالای این هنر در این شهر است.

صنایع دستی همدان چیست؟

صنایع دستی همدان تنوع بسیار زیادی دارد و ممکن است مشابه آن را در استان‌های دیگر کشور نیز دیده باشید. اما برخی از این دست‌سازهای هنری مخصوص استان همدان هستند که از آن جمله می‌توان به سفال، آبگینه‌ و طلاکوبی اشاره کرد.

سفال همدان

صنایع دستی لالجین همدان که تماماً شامل ظروف سفالی است، در واقع بخشی از شهر همدان است که در آن کلیه تولیدکنندگان ظروف سفالی متمرکز بوده و به تولید و عرضه مستقیم ظروف سفالی می‌پردازند. تاریخچه سفال همدان به بیش از 7 قرن پیش برمی‌گردد که به مرور زمان توسعه یافته و طرح‌ها، رنگ‌ها و نقش و نگارهای مختلفی به آن اضافه شدند. سفال و سرامیک همدان جزو هنرها و صنایع دستی خاص این شهر است و به همین دلیل برخی از افراد، همدان را مهد سفال ایران می‌دانند.

یکی از زیباترین بخش‌های هنر سفال همدان، کاشی‌های هفت‌ رنگی است که با نام کاشی کتیبه نیز شناخته می‌شوند. این کاشی‌ها که معمولاً شامل نقوش، طرح‌ها، اشعار و آیات قران هستند، معمولاً روی دیوار مساجد و اماکن زیارتی نصب می‌شوند. این هنر تنوع بسیار بالایی داشته و از جمله تولیدکنندگان اصلی آن، استادکاران لالجین هستند.

صنایع شیشه همدان

صنایع شیشه در همدان بسیار گسترده است و برای تهیه ظروف مصرفی و تزئینی از این هنر استفاده می‌شود. صنایع شیشه همدان به دو دسته کلی آبگینه و تراش شیشه تقسیم‌بندی می‌شود که در آن آبگینه همان هنر شیشه‌گری در کارگاه‌های سنتی و صنعتی است. هنر تراش شیشه اما همان‌طور که از نامش پیداست روی ظروف شیشه‌ای توسط استادکار و به وسیله‌ دستگاه‌های بخصوصی، اشکال هندسی و زیبایی ایجاد می‌شود. این ظروف می‌تواند شامل ظروف پذیرایی، ظروف تزئینی و حتی لوستر باشد.

میناکاری همدان

هنر میناکاری همدان که روی ظروف سفالی انجام می‌شود باز هم متعلق به استادکاران لالجین همدان است. این هنر در بسیاری از استان‌های دیگر مانند اصفهان نیز تولید و عرضه می‌شود اما استادکاران همدانی جزو اولین‌های این حوزه هستند. در میناکاری همدان از رنگ‌های خیره‌کننده برای ایجاد نقوش اسلیمی و سنتی ایرانی روی ظروف سفالی استفاده می‌شود. نقوشی که ظروف ساده سفالی را به یک اثر هنری چشمگیر و ماندگار تبدیل می‌کنند.

صنایع چوبی همدان

از مهمترین صنایع چوبی همدان می‌توان به منبت‌کاری، معرق و ساخت قاب اشاره کرد. منبت‌کاری یکی از هنرهای دستی چند هزار ساله ایران است که در بسیاری از شهرهای ایران ساخته می‌شود. در منبت‌کاری به وسیله ابزار مختلفی، نقوشی روی چوب کنده‌کاری می‌شود که شامل اشکال مختلف هندسی، گل و برگ، اشعار و آیات قرآنی است. از هنر منبت می‌توان برای تهیه تابلو یا ادوات چوبی مانند مبل و صندلی و … استفاده کرد.

هنر معرق اما شامل استفاده از چوب‌ درختان مختلف (به دلیل رنگ‌های متنوع) و برخی مواد دیگر مانند صدف و عاج است که در آن تکه‌های برش داده شده از این مواد، کنار هم قرار می‌گیرند تا یک اثر هنری خلق شود. از هنر معرق بیشتر برای تابلو و جعبه‌های تزئینی استفاده می‌شود، اما از هنر منبت می‌توان برای تهیه تابلو، جعبه‌های تزئینی، کمد، مبل، میز و … نیز استفاده کرد. از دیگر صنایع دستی چوبی ایران و همدان می‌توان به نازک کاری و خراطی اشاره کرده که بیشتر در شهرهای ملایر و تویسرکان رواج دارند.

ظروف و ادوات مسی همدان

ظروف و ادوات مسی همدان شامل هنر مسگری و قلم‌زنی است که در استان‌های دیگر نیز انجام می‌شود. مسگری به ساخت ظروف مسی گفته می‌شود که یکی از هنرهای اصیل و قدیمی همدان بوده و در آن به ساخت انواع دیگ، قابلمه، بشقاب، کاسه، لیوان و پارچ و دیگر ظروف مورد استفاده در آشپزخانه پرداخته می‌شود. هنر قلم ‌زنی اما یکی از صنایع دستی تزئینی همدان است که با استفاده از ابزاری خاص و چکش، نقوش بر روی ظروف مسی قیراندود شده، نقش می‌بندند.

طلاکوبی و نقره‌کوبی همدان

یکی از ارزشمند‌ترین هنرها و صنایع دستی استان همدان، طلاکوبی و نقره‌کوبی است. هنر طلاکوبی و نقره کوبی همدان شامل ظروف، مجسمه‌ها، زیورآلات طلا و نقره و همین‌طور طلاکاری روی شیشه است. از این هنر بیشتر برای تهیه صنایع دستی تزئینی استفاده شده و به وسیله ابزار خاصی روی صفحات یا ورق‌های نازکی از طلا حکاکی انجام می‌شود.

نقوش مختلف توسط استادکار روی صفحات طلا و نقره نقش بسته و سپس به ظروف و مصنوعات تزئینی از جنس طلا، نقره و شیشه منتقل می‌شود. هنر طلاکوبی و نقره‌کوبی همدان از ارزش مادی بسیار بالایی برخوردار بوده و جزو صنایع دستی نفیس این استان طبقه‌بندی می‌شود. میزان گرم طلا و نقره بکار رفته برای ساخت و همین‌طور سختی و پیچیدگی نقوش، روی قیمت‌گذاری این هنر تأثیرگذار هستند.

مرواربافی همدان

مرواربافی یکی از هنرهای سنتی همدان است که در آن از چوب مروار برای بافت مصنوعات مختلف استفاده می‌شود. چوب مروار بیشتر در روستاهای همدان کشت شده و در نتیجه کسب درآمد اهالی این روستاها از بافت ادوات مختلف مانند سبد، گلدان و ظروف مختلف با مروار است. در برخی از مناطق و شهرهای مختلف ایران هنر مرواربافی، حصیربافی نیز نامیده می‌شود.

سوغات خوراکی همدان چیست؟

استان همدان نیز مانند دیگر استان‌های کشور سوغات خوراکی مخصوص به خود را دارد. جالب است بدانید که در اکثر سوغات خوراکی همدان از زرده تخم مرغ و روغن حیوانی استفاده می‌شود.

برای آنکه با سوغاتی‌های خوشمزه و جذاب این شهر دوست‌داشتنی بیشتر از قبل آشنا شوید و برای خرید آن‌ها اقدام کنید، می‌توانید مقاله سوغات خوراکی همدان را بخوانید.

در چند خط بخوانید

صنایع دستی همدان و سوغات خوراکی این شهر در نوع خود بی‌نظیر هستند. همه ما همدان را با سفال و اماکن تاریخی می‌شناسیم و در نتیجه آشنایی با دیگر هنرها و سوغات مخصوص این خطه می‌تواند بسیار جذاب و ماجراجویانه باشد و سفر شما را لذت‌بخش‌تر کند. مواردی که در این مقاله به آن‌ها اشاره شد تنها بخش کوچکی از هنرمندی‌های استادکاران همدانی است.